गुरुवर्य सप्तरंगी परिपाठ

🌸🌷🌸🌷🌸🌷🌸🌷

------------------------------------------ 

  🎄 *आजचा परिपाठ🎄

-----------------------------------------

         🔅 *पंचांग* 🔅

 तिथी - चैत्र अष्टमी

 पक्ष - शुक्ल  

 शके - १९४७

 नक्षत्र : पुनर्वसु 

 सूर्योदय - ६ वा.२४ मि.

 सूर्यास्त - ६ वा. ४८ मि.

 दिनांक - ५ /४ /२०२५

 वार - शनिवार  

 महिना : एप्रिल 

----------------------------------------

      🔅 *सुविचार* 🔅

Be prepared to face failures

अपयशाला सामोरे जाण्याची तयारी ठेवा.

------------------------------------------

       🔅 दिनविशेष 🔅 

५ एप्रिल महत्वाच्या घटना :

२०००: अभिनेत्री सुलोचना यांच्या हस्ते डी. डी. - १० या मराठी उपग्रह वाहिनीचे सह्याद्री असे नामकरण करण्यात आले.

१९५७: कम्युनिस्ट पक्षाने भारतात प्रथमच केरळमध्ये निवडणूका जिंकल्या आणि इ. एम. एस. नंबुद्रीपाद हे केरळचे मुख्यमंत्री झाले.

१६७९: राजारामास पकडण्यासाठी झुल्फिकारखानाने रायगडास वेढा दिला असता राजाराम रायगडावरुन प्रतापगडास गेला. पुढे प्रतापगडासही शत्रूने वेढा दिल्यावर राजारामास पन्हाळगडावर जावे लागले.

१६६३: दहा हजार फौजेसह पुण्याच्या लाल महालात तळ

देऊन राहिलेला मोगल सुभेदार शाहिस्तेखान याच्यावर शिवाजी महाराजांनी दोनशे स्वारांसह अकस्मात छापा घातला. शाहिस्तेखान खिडकीतुन पळून गेल्याने बचावला; मात्र पळुन जाण्याच्या प्रयत्न करताना त्याची तीन बोटे तुटली. या प्रसंगापासून मराठीत जिवावरचे बोटावर निभावले हा शब्दप्रयोग रुढ झाला.

५ एप्रिल जन्मदिन : 

२०००: आयुष महेश खेडेकर - भारतीय अभिनेता

१९८४: सबा कमर - पाकिस्तानी अभिनेत्री-मॉडेल

१९८३: शिखा उबेरॉय - भारतीय-अमेरिकन टेनिसपटू

१९८१: मायकेल ए. मन्सूर - अमेरिकन नाविक - सन्मान पदक 

१९६९: रवींद्र प्रभात - भारतीय लेखक आणि पत्रकार

१९६६: आसिफ मांडवी - भारतीय-अमेरिकन अभिनेते आणि निर्माते

१९६२: किर्सन इल्युमझिनोव्ह - काल्मिकियाचे पहिले अध्यक्ष, रशियन व्यापारी आणि राजकारणी

१९५८: लसंथा विक्रमतुंगे - श्रीलंकेचे वकील आणि पत्रकार 

१९५७: सेबॅस्टियन अदयनथरथ - भारतीय बिशप

१९५१ः उबोल रतन - थाई राजकुमारी

१९५१: डीन कामेन - अमेरिकन शोधक आणि उद्योगपती, Segway Inc चे संस्थापक

१९४७: ग्लोरिया मॅकापागल अरोयो - फिलीपिन्स देशाचे १४वे अध्यक्ष, शैक्षणिक आणि राजकारणी

१९४७: वीरेंद्र शर्मा - भारतीय-इंग्रजी वकील आणि राजकारणी

१९३९: लेका आय - अल्बेनियाचे क्राउन प्रिन्स 

१९३९: हैदर अबू बकर अल-अत्तास - येमेन देशाचे पंतप्रधान

१९३४: मोईस सफारा - ब्राझिलियन व्यापारी, बॅन्को सफाराचे सहसंस्थापक 

१९३४: रोमन होंग - जर्मनी देशाचे ७वे राष्ट्राध्यक्ष, वकील आणि राजकारणी 

१९३३: के. कैलासपती - श्रीलंकन पत्रकार आणि शैक्षणिक 

१९२९: इवर जिएव्हर - नॉर्वेजियन-अमेरिकन

१९०८: बाबू जगजीवनराम - भारताचे ४थे उपपंतप्रधान

५ एप्रिल निधन :

२०१४: पीटर मॅथिसेन - अमेरिकन कादंबरीकार, द पॅरिस रिव्ह्यूचे सहसंस्थापक 

२०१२: जिम मार्शल - इंग्रज व्यापारी, मार्शल अॅम्प्लीफिकेशनचे संस्थापक 

२०१२: बिंगू वा मुथारिका - मलावी देशाचे ३रे अध्यक्ष, अर्थशास्त्रज्ञ आणि राजकारणी

२००७: लीला मुजुमदार - भारतीय लेखिका 

२००५: शौल बेलो - कॅनेडियन-अमेरिकन कादंबरीकार, निबंधकार आणि लघुकथा लेखक - नोबेल पुरस्कार 

२००२: मनू छाबरिया - दुबईस्थित वादग्रस्त भारतीय उद्योगपती, जम्बो ग्रुपचे संचालक

२०००: ली पेटी - पहिली डेटोना ५०० रेस जिकणारे अमेरिकन कार रेसर 

१९९८: रुही बेर्डे - चित्रपट व नाट्य अभिनेत्री

१९९६: बाबा पटवर्धन - बालगंधर्वांना पंधरा वर्षे साथ करणारे ऑर्गनवादक

१९९३: दिव्या भारती - भारतीय अभिनेत्री 

-----------------------------------------

       🔅 *बातम्या* 🔅 

 अंधेरीतून बिश्नोई गँग शी संबंधित पाच जणांना अटक

 एक उद्योगपती आणि एक अभिनेता टार्गेटवर  

 महाराष्ट्रात मराठीचा आग्रह योग्य पण कायदा  हाती घेऊ नका - देवेंद्र फडणवीस

 कर्जमाफीच्या पैशातून साखरपुडा, लग्न करता कर्जमाफीच्या प्रश्नावर कोकाट्यांनी शेतकऱ्याला सुनावलं 

 कृषिमंत्री कोकाटे बैठकीत व्यस्त शेतकरी मात्र वाऱ्यावर सायंकाळी उशिरा पीक नुकसानीची पाहणी 

 महापुरुषांबाबत अवमान कारक वक्तव्य करणाऱ्यां विरोधात कायदा होणार रायगडावर कायद्याची घोषणा होणार  - उदयनराजे भोसले 

 राज्यातील सर्व खाजगी रुग्णालयाचे ऑडिट होणार  आरोग्य राज्यमंत्री प्रकाश  आबीटकर  यांची माहिती  

 अवकाळी पावसाने पिकांचे नुकसान शेतकरी मात्र चिंतेत 

------------------------------------------

  🎄 **व्यक्तीविशेष* 🎄🔅बाबू जगजीवन राम 🔅

बाबू जगजीवन राम यांचा जन्म ५ एप्रिल १९०८ रोजी बंगाल प्रेसिडेन्सीच्या (आता बिहारचा भोजपूर (आरा) जिल्हा ) शहाबाद जिल्ह्याचे मुख्यालय असलेल्या आरा जवळील चांदवा गावात चमर समुदायाच्या कुटुंबात झाला . त्यांना एक मोठा भाऊ संत लाल आणि तीन बहिणी होत्या. त्यांचे वडील सोभी राम पेशावर येथे तैनात असलेल्या ब्रिटिश भारतीय सैन्यात होते, परंतु नंतर काही मतभेदांमुळे त्यांनी राजीनामा दिला आणि त्यांच्या मूळ गावी चांदवा येथे शेतीची जमीन खरेदी केली आणि तिथेच स्थायिक झाले. ते शिव नारायणी पंथाचे महंत देखील बनले आणि सुलेखनात कुशल असल्याने, त्यांनी स्थानिक पातळीवर वितरित होणाऱ्या पंथासाठी अनेक पुस्तके चित्रित केली.

तरुण जगजीवन यांनी जानेवारी १९१४ मध्ये स्थानिक शाळेत शिक्षण घेतले. त्यांच्या वडिलांच्या अकाली निधनानंतर, जगजीवन आणि त्यांची आई वासंती देवी यांची आर्थिक परिस्थिती अत्यंत बिकट झाली. त्यांनी १९२० मध्ये आरा येथील अग्रवाल माध्यमिक शाळेत प्रवेश घेतला, जिथे शिक्षणाचे माध्यम पहिल्यांदाच इंग्रजी होते आणि १९२२ मध्ये आरा टाउन शाळेत प्रवेश घेतला. येथेच त्यांना पहिल्यांदाच जातीभेदाचा सामना करावा लागला, तरीही ते अविचल राहिले. या शाळेत एक घटना वारंवार घडली; शाळेत दोन पाण्याचे हंडे असण्याची परंपरा होती, एक हिंदूंसाठी आणि दुसरा मुस्लिमांसाठी. जगजीवन हिंदू हंडेतून पाणी प्यायले आणि ते अस्पृश्य वर्गातील असल्याने, ही बाब मुख्याध्यापकांना कळवण्यात आली, त्यांनी शाळेत दलितांसाठी तिसरा हंडा ठेवला. जगजीवन यांनी निषेध म्हणून दोनदा हा हंडा फोडला, जोपर्यंत मुख्याध्यापकांनी तिसरा हंडा न ठेवण्याचा निर्णय घेतला नाही. त्यांच्या आयुष्यातील एक महत्त्वाचा टप्पा १९२५ मध्ये आला, जेव्हा पं. मदन मोहन मालवीय यांनी त्यांच्या शाळेला भेट दिली आणि त्यांच्या स्वागत भाषणाने प्रभावित होऊन त्यांना बनारस हिंदू विद्यापीठात सामील होण्यासाठी आमंत्रित केले . 

जगजीवन राम यांनी प्रथम श्रेणीत मॅट्रिक उत्तीर्ण केले आणि १९२७ मध्ये बनारस हिंदू विद्यापीठात (BHU) प्रवेश घेतला, जिथे त्यांना बिर्ला शिष्यवृत्ती मिळाली आणि त्यांनी त्यांची इंटर सायन्स परीक्षा उत्तीर्ण केली. BHU मध्ये असताना, त्यांनी सामाजिक भेदभावाविरुद्ध निषेध करण्यासाठी अनुसूचित जातींचे संघटन केले.  दलित विद्यार्थी म्हणून , त्यांना त्यांच्या वसतिगृहात जेवण आणि स्थानिक न्हावी केस कापण्यासारख्या मूलभूत सेवा नाकारल्या जात होत्या. एक दलित न्हावी अधूनमधून त्यांचे केस कापण्यासाठी येत असे. अखेर, जगजीवन यांनी BHU सोडले आणि कलकत्ता विद्यापीठात त्यांचे शिक्षण सुरू ठेवले. २००७ मध्ये, BHU ने जातीभेद आणि आर्थिक मागासलेपणाचा अभ्यास करण्यासाठी त्यांच्या सामाजिक विज्ञान विद्याशाखेत बाबू जगजीवन राम चेअरची स्थापना केली. 

१९३१ मध्ये त्यांनी कलकत्ता विद्यापीठातून बी.एससी. पदवी प्राप्त केली , जिथे त्यांनी पुन्हा भेदभावाच्या मुद्द्यांकडे लक्ष वेधण्यासाठी परिषदा आयोजित केल्या आणि महात्मा गांधींनी सुरू केलेल्या अस्पृश्यता विरोधी चळवळीतही भाग घेतला.

१९२८ मध्ये नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांनी कोलकाता येथे त्यांची दखल घेतली, जेव्हा त्यांनी वेलिंग्टन स्क्वेअरवर एक मजदूर रॅली आयोजित केली, ज्यामध्ये सुमारे ५०,००० लोक सहभागी झाले होते. १९३४ मध्ये नेपाळ-बिहारचा विनाशकारी भूकंप झाला तेव्हा ते मदत कार्यात सक्रियपणे सहभागी झाले आणि त्यांच्या प्रयत्नांचे कौतुक झाले. जेव्हा १९३५ च्या कायद्याअंतर्गत लोकप्रिय राजवट लागू करण्यात आली आणि अनुसूचित जातींना कायदेमंडळात प्रतिनिधित्व देण्यात आले, तेव्हा राष्ट्रवादी आणि ब्रिटिश निष्ठावंत दोघांनीही बिहारमधील सामाजिक आणि आर्थिक परिस्थितीची प्रत्यक्ष माहिती असल्यामुळे त्यांना शोधले. जगजीवन राम यांना बिहार परिषदेत नामांकित करण्यात आले. त्यांनी राष्ट्रवादींसोबत जाण्याचा निर्णय घेतला आणि काँग्रेसमध्ये सामील झाले, ज्यांना त्यांना केवळ दलित वर्गाचे सक्षम प्रवक्ते म्हणून महत्त्व नव्हते, तर ते बी.आर. आंबेडकरांना तोंड देऊ शकत होते म्हणूनही त्यांना हवे होते; ते १९३७ मध्ये बिहार विधानसभेत निवडून आले. तथापि, त्यांनी सिंचन उपकराच्या मुद्द्यावर आपल्या सदस्यत्वाचा राजीनामा दिला .त्यांनी आंबेडकरांवर टीका केली की ते "कायर" आहेत जे आपल्या लोकांचे नेतृत्व करू शकत नव्हते.

१९३५ मध्ये, त्यांनी अस्पृश्यांसाठी समानता प्राप्त करण्यासाठी समर्पित असलेल्या ऑल-इंडिया डिप्रेस्ड क्लासेस लीगच्या स्थापनेत योगदान दिले. ते भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसमध्येही आकर्षित झाले. त्याच वर्षी त्यांनी १९३५ च्या हिंदू महासभेच्या अधिवेशनात मांडलेल्या ठरावाच्या बाजूने मतदान केले ज्यामध्ये दलितांसाठी मंदिरे आणि पिण्याच्या पाण्याच्या विहिरी खुल्या करण्याची मागणी करण्यात आली होती; आणि १९४० च्या दशकाच्या सुरुवातीला सत्याग्रह आणि भारत छोडो आंदोलनात सक्रिय सहभाग घेतल्याबद्दल त्यांना दोनदा तुरुंगवास भोगावा लागला. युरोपीय राष्ट्रांमधील दुसऱ्या महायुद्धात भारताच्या सहभागाचा जाहीर निषेध करणाऱ्या आणि १९४० मध्ये त्यांना तुरुंगवास भोगावा लागला त्या प्रमुख नेत्यांमध्ये ते होते.

---------------------------------------

   🎄 *सामान्यज्ञान* 🎄

      आयुर्वेदिक वनस्पती 

       🔅कुळीथ 🔅 

कुळीथ (अथवा हुलगा) ही भारतात उगवणारी एक आयुर्वेदिक औषधी वनस्पती व एक प्रकारचे कडधान्य आहे. कुळीथ या कडधान्यात भरपूर लोह असते.लागवड केल्यापासून साधारणतः ९० दिवसांमध्ये कुळीथ पीक तयार होते. सध्या हे कुळीथ (अथवा हुलगा) कडधान्य जवळजवळ नामशेष झाले आहे, कारण पूर्वी याची लागवड करणारे शेतकरी आता त्या ऐवजी जास्त मागणी असणाऱ्या सोयाबीनचे पीक घेतात. तसेच पीक काढणीला वेळ झाल्यास कुळीथ(हुलगा) टरफल फुटून बाहेर सांडतो आणि शेतात विखुरतो, परिणामी नुकसान होते.कुळीथापासून उसळ, पिठी किंवा पिठले आणि लाडू तयार केले जाते. कुळीथ(हुलगा) भाजून फुटाण्यासारखा ही खाल्ला जातो.कुळीथामुळे वात व कफ कमी होतो. कुळीथ मुतखड्यावर औषधाप्रमाणे काम करतात. मेद वाढला असता, सूज आली असता, जंत झाले असता हितकर असतात.

----------------------------------------

      🔅 *वाक्प्रचार* 🔅

   तोंड भरून कौतुक करणे -  खूप स्तुती करणे

----------------------------------------

         🔅 *म्हण* 🔅

 झाकली मुठ सव्वा लाखाची - मौन पाळून अब्रू राखणे .

-----------------------------------------

       🔅इंग्रजी प्रश्न 🔅

1)What is the colour of a sunflower? 

Ans : Yellow 

2)What is the colour of blood in a human body? 

Ans : Red 

3)What is the colour of a leaf in a plant? 

Ans : Green 

4)What colour is the Crow ? 

Ans : Black 

5)Which color is at the top of the Indian national flag? 

Ans : Saffron 

------------------------------------------

       🎄 *प्रार्थना*🎄 

🔅देह मंदिर चित्त मंदिर🔅

देह मंदिर चित्त मंदिर एक तेथे प्रार्थना सत्य सुंदर मंगलाची नित्य हो आराधना

दुःखितांचे दुःख जावो ही मनाची कामना वेदना जाणावयाला जागवू संवेदना दुर्बलांच्या रक्षणाला पौरुषाची साधना सत्य सुंदर मंगलाची नित्य हो आराधना

जीवनी नव तेज राहो, अंतरंगी भावना सुंदराचा वेध लागो मानवाच्या जीवना शौर्य लाभो धैर्य लाभो, सत्यता संशोधना सत्य सुंदर मंगलाची नित्य हो आराधना

भेद सारे मावळू द्या वैर साऱ्या वासना मानवाच्या एकतेची पूर्ण होवो कल्पना मुक्त आम्ही फक्त मानू बंधुतेच्या बंधना सत्य सुंदर मंगलाची नित्य हो आराधना

-----------------------------------------

      🔅मनाचे श्लोक 🔅

नको वीट मानूं रघुनायकाचा।

अती आदरे बोलिजे राम वाचा॥

न वेंचे मुखी सांपडे रे फुकाचा।

करीं घोष त्या जानकीवल्लभाचा॥९१॥

अती आदरें सर्वही नामघोषे।

गिरीकंदरी जाइजे दूरि दोषें॥

हरी तिष्ठतू तोषला नामघोषें।

विशेषें हरामानसीं रामपीसें॥९२॥

जगीं पाहतां देव हा अन्नदाता।

तया लागली तत्त्वता सार चिंता॥

तयाचे मुखी नाम घेता फुकाचे।

मना सांग पां रे तुझे काय वेंचे॥९३॥

तिन्ही लोक जाळुं शके कोप येतां।

निवाला हरु तो मुखे नाम घेतां॥

जपे आदरें पार्वती विश्वमाता।

म्हणोनी म्हणा तेंचि हे नाम आतां॥९४॥

अजामेळ पापी वदे पुत्रकामे।

तया मुक्ति नारायणाचेनि नामें॥

शुकाकारणे कुंटणी राम वाणी।

मुखें बोलतां ख्याति जाली पुराणीं॥९५॥

------------------------------------------

     🎄 बडबडगीत 🌲 

 🔅उठा उठा चिऊताई🔅

उठा उठा चिऊताई

सारीकडे उजाडले

डोळे तरी मिटलेले

अजूनही अजूनही ।।धृ।।

सोनेरी हे दूत आले

घरट्याच्या दारापाशी

डोळ्यांवर झोप कशी

अजूनही अजूनही ।।१।।

लगबग पाखरे ही

गात गात गोड गाणे

टिपतात बघा दाणे

चोहीकडे चोहीकडे ।।२।।

झोपलेल्या अशा तुम्ही

आणायाचे मग कोणी

बाळासाठी चारापाणी

चिमुकल्या चिमुकल्या ।।३।।

बाळाचे मी घेता नाव

जागी झाली चिऊताई

उठोनिया दूर जाई

भूर भूर भूर भूर ।।४।।

------------------------------------------

         🌲समूहगीत🌲 

 🔅जय जय महाराष्ट्र माझा  

जय जय महाराष्ट्र माझा, गर्जा महाराष्ट्र माझा

रेवा वरदा कृष्ण कोयना भद्रा गोदावरी एकपणाचे भरती पाणी मातीच्या घागरी भीमथडीच्या तट्टांना या यमुनेचे पाणी पाजा

भीति न आम्हा तुझी मुळीहि गडगडणाऱ्या नभा

अस्मानाच्या सुलतानीला जवाब देती जिभा सह्याद्रीचा सिंह गर्जतो शिव शंभू राजा दरीदरीतून नाद गुंजला महाराष्ट्र माझा

काळ्या छातीवरी कोरली अभिमानाची लेणी पोलादी मनगटे खेळती खेळ जीवघेणी दारिद्र्याच्या उन्हात शिजला निढळाच्या घामाने भिजला

देशगौरवासाठी झिजला दिल्लीचेही तख्त राखितो महाराष्ट्र माझा

-----------------------------------

      🌲 *बोधकथा*🌲

🔅साधू आणि गवळण 🔅

एका गावात एक साधू राहत होता लोक त्याचा फार आदर करत असत. त्या गावात दुसऱ्या गावातून दुध विकण्यासाठी एक गरीब गवळण येत असे. सर्वात प्रथम ती साधूला दुध आणून देत असे. त्यानंतर ती गावातील इतर लोकांकडे दुध वाढत असे. एके दिवशी तिला येण्यास उशीर झाला. साधूने तिला कारण विचारले तेंव्हा तिने उत्तर दिले, "आज नदी पार करायला नाव उशिरा मिळाली, त्यामुळे येण्यास उशीर झाला." साधू हसत म्हणाला"लोक तर ईश्वराच्या नावावर संसारसागर पार करतात आणि तुला नदी पार करायला नाव लागते. असे वाटते कि तुला ईश्वरावर विश्वास नाही." त्या भोळ्या गवळणीवर या बोलण्याचा खूपच परिणाम झाला.

दुसऱ्या दिवशी पहाटेच ती गवळण साधूच्या आश्रमाच्या दारात साधूला हाक मारू लागली. साधू त्यावेळी अजून झोपलेले होते. तिच्या हाकेने साधू जागा झाला. दार उघडताच तिला पाहून साधू हैराण झाला. त्याने विचारले,"रोजच्या वेळेपेक्षा आज तुम्ही लवकर कशा काय आलात?" गवळण म्हणाली,"महाराज! तुमच्या उपदेशाने माझे काम झाले, नावेची समस्या कायमची संपली. रोजचे भाडे वाचले,

आपल्या सांगण्यानुसार ईश्वराचे नाव घेतले आणि नदी पार करून आले" साधूचा या गोष्टीवर विश्वास बसला नाही. जेंव्हा ती नदीच्या रस्त्याने जाऊ लागली, तेंव्हा साधूही तिच्यापाठोपाठ नदीत गेला. जेंव्हा पाण्याची पातळी वाढली तेंव्हा साधू घाबरून पाण्यात पडला आणि वाचविण्यासाठी आवाज देवू लागला, तेंव्हा गवळणीने त्यांना पाण्यातून बाहेर काढले आणि विचारले," तुम्ही आपलाच उपदेश अंमलात आणून जर ईश्वराकडे प्रार्थना केली असती तर तुम्ही नदी पार करू शकला असता." गवळणीचा ईश्वरावरील गाढ विश्वास पाहून शरमिंदा झाला.

तात्पर्य : दृढ निश्चयाने सर्व काही साध्य होते.

------------------------------------------

       🔅 प्रश्नमंजुषा 🔅

१) शिवाजी महाराजांच्या पणजोबांचे नाव सांगा. 

उत्तर : बाबाजीराजे 

२)शिवाजी महाराजांच्या आजोबांचे नाव सांगा.

उत्तर : मालोजीराजे 

३) शिवाजी महाराजांच्या वडीलांचे नाव सांगा .

उत्तर : शहाजीराजे 

४) शिवाजी महाराजांच्या आईचे नाव सांगा .

उत्तर : जिजाबाई 

५) शिवाजी महाराजांचे संपूर्ण नाव सांगा. 

उत्तर : शिवाजी शहाजी भोसले

🔸🔸  🔸🔸🔸🔸🔸🔸

-----------------------------------------